به نقل از «تسنیم»

ضرورت ترجمه مناسب قرآن برای کودکان و رسانه

تاریخ انتشار: ۱۲ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۱۷۷۷۶

عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: جامعه نیازمند ترجمه مناسب قرآن برای کودکان و رسانه است. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی «ترجمه‌های قرآن؛ اعتبار، اولویت‎سنجی و رتبه‌بندی» در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدحسن جواهری، عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در این نشست به موضوع ترجمه پذیری یا ترجمه ناپذیری قرآن کریم اشاره کرد و گفت: ترجمه‌های قرآن به دلیل موانع زبانی و فرهنگی، هیچ‌گاه نمی‌توانند همه‌جانبه باشند؛ به همین دلیل می‌توان قرآن را ترجمه‌ناپذیر دانست، ولی به دلیل ضرورت ترجمه قرآن، مترجمان قرآن با قیدهایی که معمولاً برای مخاطبان خود بازگو می‌کنند، به ترجمه قرآن روی می‌آورند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تلاش تاریخی برای ترجمه دقیق از قرآن کریم

او با اشاره به اینکه ترجمه‌های قرآن در حقیقت ترجمه معانی و برداشت‌های مترجم از قرآن در حد توان خویش است، اظهار داشت: این ترجمه‌ها به طور طبیعی در مقایسه با متن اصلی با ریزش معنا روبه‌رو هستند. ریزش معنایی چندان نیازمند توضیح نیست و هیچ مترجم آگاهی نمی‌تواند ادعا کند – و گویا تاکنون کسی چنین ادعایی نکرده – که ترجمه من، همه معانی قرآن را که از الفاظ آن می‌توان استفاده کرد، در بر دارد و این مسئله در چندمعنایی‌های قرآن کاملاً آشکار است، ولی نگرانی و دغدغه در تغییر یافتن معنی آیات است.

جواهری تصریح کرد: این نوع مسائل در گذشته موجب شده بود شماری از علما به ویژه علمای اهل تسنن اساساً ترجمه قرآن را جایز ندانند. چون بر این باور بودند که ریزش‌های معنایی با انحراف و تغییر معنا روبه رو است؛ برای مثال، برای «بسم الله الرحمن الرحیم» ترجمه‌های متعددی ارائه شده ولی به باور کارشناسان تا کنون هیچ ترجمه‌ای نتوانسته معانی این آیه را به دقت در ترجمه انعکاس دهد و آنچه ما به عنوان ترجمه این آیه می‌خوانیم، در حقیقت بخشی از معانی آن یا برداشت مترجم از این عبارت است.

بررسی نسبت معنویت با شاخه‌های مختلف علوم انسانی در یک کتاب جدید

عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه تأکید کرد: در مقابل، غالب دانشمندان و علمای اسلامی با ترجمه قرآن مخالفت نکرده‌اند. هیچ مترجم قرآنی هم ادعا نکرده که آنچه به عنوان ترجمه قرآن ارائه می‌کند، با آیات کاملاً برابر است بلکه ادعای همه این است که در حد وسع و توان کوشیده‌اند ذهن مخاطب را با ابزار ترجمه هرچه بیشتر به معانی آیات نزدیک کنند.

او در ادامه با تشریح مختصر انواع ترجمه قرآن اظهار داشت: مهم‌ترین انواع ترجمه قرآن کریم تحت اللفظی، وفادار، معنایی و آزاد است و گرایش ترجمه تفسیری نیز با همه این گونه‌ها قابل جمع است. حال یا از متن تفکیک و مشخص می‌شود یا در متن اشراب می‌شود که در ترجمه معنایی کم‌تر و در ترجمه آزاد بیشتر است.

جواهری با اشاره به اینکه ترجمه تحت اللفظی مفهوم‌تر از لفظ به لفظ و معمولاً‌ برای آموزش مناسب است، گفت: این نوع ترجمه عبارت‌های زبان عربی را واژه به واژه و اگر مفهوم نباشد، فراز به فراز و عبارت به عبارت ترجمه می‌کند. اما ترجمه وفادار کمی از ترجمه پیشین مفهوم‌تر و رنگ و بوی ترجمه در آن کم‌تر به مشام می‌رسد.

او همچنین در توضیح ترجمه معنایی اظهار داشت: این نوع ترجمه به زبان فارسی نزدیک‌تر از نوع پیشین است و تلاش می‌کند مفهوم را برساند و مخاطب متوجه نشود عبارت ترجمه است؛ یعنی رنگ و بوی ترجمه ندارد. معمولاً‌ ترجمه معنایی جمله به جمله انجام می‌شود. این نوع ترجمه برای ترجمه کتب علمی، ادبی، داستانی، و مانند این‌ها مناسب‌تر از انواع پیشین است و مخاطبان آن عموم مردم‌اند.

عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه در خصوص ترجمه آزاد نیز گفت: این نوع ترجمه – چنان‌که از نامش پیداست- چندان پایبند متن مبدأ  به زبان عربی نیست و مترجم گاه بخشی از محتوا را به تناسب هدفی که دارد، حذف می‌کند و یا حتی بر آن می‌افزاید؛ البته آن قدر نیز از متن اصلی فاصله نمی‌گیرد که به اقتباس نزدیک شود. یعنی روح معنا در ترجمه گنجانده می‌شود ولی مترجم خود را آزاد می‌بیند، جملات را پس و پیش کند و گاه جزئیاتی از آن بکاهد و یا توضیحی بر آن بیفزاید.

جواهری با توضیح بیشتر در باره ترجمه آزاد بیان داشت: این ترجمه یا ترجمه‌ای با الگوی معنایی – آزاد که از توضیح‌های تفسیری و پیوند آیات نیز برخوردار باشد، بیشترین نیاز جامعه امروز ماست که متأسفانه هنوز ترجمه‌ای با این خصوصیات نگاشته نشده است.

عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه به تشریح بیشتر ویژگی‌های این نوع ترجمه پرداخت و خاطرنشان کرد: در این نوع ترجمه هدف مترجم انتقال پیام و محتوای متن مبدأ همراه با مطابقت کامل با ادبیات زبان مقصد و بیشترین تأ‌ثیرگذاری است. مترجم در این نوع ترجمه به ساختارهای ادبی و بلاغی متن مبدأ به‌سان ترجمه وفادار و معنایی پایبند نیست.

سیمای قرآنی حاج قاسم در بازار نشر

او ادامه داد: انتقال کامل پیام متن اصلی مانند معنایی و وفادار مورد اهتمام نیست و مترجم گاه به فراخور حال مخاطب و نوع ترجمه و سبک آن، پیام را کامل یا منتخبی از آن را منتقل کند، که مورد اخیر به سوی ترجمه اقتباسی گرایش دارد.

جواهری با تأکید بر اینکه ترجمه آزاد از جهت تأثیرگذاری بهترین نوع ترجمه به شمار می‌رود، گفت: زبان ترجمه کاملاً معیار است و به‌اصطلاح بوی ترجمه از آن به مشام نمی‌رسد. همچنین واحد ترجمه اغلب یک جمله یا چند جمله یا حتی یک بند است و انسجام ساختاری فرآورده به‌طور کامل برقرار است و به دلیل پایبند نبودن مترجم به متن مبدأ، نسبت به انواع دیگر ترجمه بیشتر است‏.

ترجمه کودک و رسانه

عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه درباره ترجمه کودک و رسانه گفت:‌ متأسفانه ترجمه کودک مناسبی هنوز ارائه نشده هرچند زحمات زیادی نیز کشیده شده است.

او با ارائه چند ترجمه کودک در باره سوره کوثر نمونه ترجمه معنایی – آزاد و یا آزاد مناسب کودک از دیدگاه خود را ارائه کرد و گفت: به عنوان مثال ترجمه آقای رحماندوست این گونه است: «به نام خداوند بخشنده مهربان، ای پیامبر! ما به تو نیکویی‌های بسیار و خیر و برکت فراوان بخشیده‌ایم، پس برای خشنودی پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن، بی‌تردید دشمن بریده و بی‌سرانجام خواهد بود.»

جواهری همچنین به ترجمه جعفر ابراهیمی از سوره کوثر اشاره کرد و گفت: «به نام خداوند بخشنده مهربان، ما عطا کردیم کوثر را به تو، پس برای خدایت بخوان نماز شکر و قربانی به جای آور که بی‌شک دشمن بدخواه تو، خودش ابتر است.»

او در توضیح چرایی ترجمه کوثر به «دخترت که خیر کثیر است»‌ اظهار داشت: یک خطای آشکار در روش تفسیری برخی مفسران این است که ابتدا سراغ روایات می‌روند و پس از شکل گرفتن معنایی در ذهنشان، به تفسیر آیه می‌پردازند که این روش ممکن است به خطای در تفسیر و گمراهی مفسر بینجامد.

او ادامه داد: متأسفانه در تفسیر سوره کوثر نیز چنین اتفاقی افتاد است. یعنی مفسران به جای این که نخست به سراغ سوره بروند و آن را بفهمند و بعد روایات را بررسی کنند، برعکس عمل کرده‌اند.

جواهری تصریح کرد:‌ در ترجمه کودک باید در مواقعی گزینشی عمل کرد و در برخی موارد لازم است بیشتر از معمول وارد تفسیر شد. همچنین باید از واژگانی استفاده کرد که معمولاً در کتب درسی و داستانی و در برنامه‌های متناسب کودک و نوجوان استفاده می‌شود؛ زیرا هر واژه نامأنوس به سهم خود مخاطب کم سن و سال را از قرآن دور می‌کند.

آیت الله الموسوی: بر اساس آیات قرآن اسرائیلی‌ها جرات رویارویی مستقیم با مسلمانان را ندارند

ترجمه مناسب رسانه

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره ترجمه مناسب رسانه یادآور شد:‌ در رادیو نمی‌توان گفت پرانتز باز، پرانتز بسته! یعنی مخاطب نمی‌تواند توضیح‌های تفسیری را از متن تفکیک کند لذا باید ترجمه ویژه‌ای مخصوص رسانه شنیداری تدوین شود که جای آن خالی است.

جواهری به برخی کاستی‌ها اشاره کرد و گفت: برای مثال عدم توجه به تضمین های نحوی – بلاغی یکی از آسیب‌های نسبتاً فراگیر در ترجمه‌های قرآن است.

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: ترجمه قرآن کریم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ترجمه های قرآن نوع ترجمه ترجمه معنایی ترجمه مناسب ترجمه آزاد ترجمه قرآن ترجمه کودک ترجمه ها متن مبدأ ترجمه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۱۷۷۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ضرورت کاهش سرعت متوسط سالانه خودروها/ مقوله آموزرش در رسانه‌ها پررنگ‌تر شود

رئیس اداره ایمنی و ترافیک اداره کل و راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان اصفهان گفت:سرعت متوسط ناوگان خودرویی سالانه در حال افزایش است و این زنگ خطری برای بالارفتن آمار تصادفات محسوب می شود که باید برای کاهش آن برنامه داشت و اقدام کرد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، معید ذهبیون امروز _دوشنبه، دهم اردیبهشت_ در نشست خبری به مناسبت روز ایمنی حمل و نقل، اظهار کرد: اولین عامل به عنوان شاخصه تصادفات به دلیل عامل انسانی، موضوع سرعت است.

وی افزود: سرعت متوسط وسائل نقلیه سالانه در حال افزایش است، به طوری‌که حدود پنج کیلومتر بر ساعت، نسبت به سال گذشته در استان اصفهان افزایش نشان می‌دهد و حتی این عدد در ایام نوروز امسال ۱۰ کیلومتر بر ساعت بیشتر شده است.

رئیس اداره ایمنی و ترافیک اداره کل و راهداری و حمل و نقل جاده ای استان اصفهان ادامه داد: همین عامل باعث تصادفات بیشتری شده که ضروری است با اتخاذ تدابیر و برنامه‌هایی از تبعات این افزایش سرعت جلوگیری کرد.

وی تاکید کرد: اگر این روند میانگین رشد سرعت ادامه‌دار باشد سال آینده باز هم شاهد افزایش تعداد تصادف‌های جاده ای خواهیم بود اما اگر این سرعت کمتر شود، به همین نسبت شمار تصادفات هم کاهش خواهد یافت.

ذهبیون با اشاره به اینکه در موضوع عامل انسانی و ارتباط آن با تصادف شاخص‌های متعددی نقش دارند، اطهار کرد: سن و سال راننده، نوع وسیله نقلیه، نوع کار و حتی نشستن سرنشین جلو در کنار راننده را باید در این رابطه در نظر گرفت و در امتداد همین عوامل، انتخاب مسیر و سرعت خودرو را هم لحاظ کرد.

رئیس اداره ایمنی و ترافیک اداره کل و راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان اصفهان با تاکید بر اهمیت و ضرورت استفاده از کمربند و کلاه ایمنی، اظهار کرد: نزدیک به یک‌صد نفر از راکبان موتور سیکلت هر ساله در تصادفات جاده های برون شهری فوت می‌کنند و حدود یک‌هزار نفر نیز مجروح می‌شوند.

به گفته وی، به منظور کاهش آمار تلفات راکبان موتورسیکلت اداره کل راهداری اقدام به اجرای طرح چهره به چهره و شناسایی محل‌های حادثه خیز در معابر مختلف کرده است.

ذهبیون گفت: محورهای شرق اصفهان و کوهپایه، فلاورجان، نجف‌آباد و شاهین‌شهر چهار منطقه‌ای هستند که حدود ۸۰ درصد تصادفات موتوری استان در آن‌ها رخ می‌دهد که در شماری از آن‌ها راکبان موتور جانشان را از دست می‌دهند.

وی با اشاره به تعمیر رایگان سیستم روشنایی موتورسیکلت بیش از دوهزار موتورسیکلت در سال گذشته، خاطر نشان کرد: در مجموع حدود پنج هزار موتور سیکلت در چند سال گذشته با کمک اداره کل راهداری تعمیر شده است.

رئیس اداره ایمنی و ترافیک اداره کل و راهداری و حمل و نقل جاده ای استان اصفهان با بیان اینکه ۹۰ درصد جان باختگان خودرویی کمربند ایمنی نبسته‌اند، ادامه داد: ۹۵ درصد موتورسواران فوتی هم فاقد کلاه ایمنی بوده اند.

آموزش ایمنی و ترافیک به دانش‌آموزان

محمدعلی صلواتی، معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان اصفهان در ادامه، اظهار کرد: ۲۵ هزار دانش‌آموز در سال گذشته آموزش‌های ویژه در موضوع ایمنی و ترافیک را سپری کردند و علاوه بر این پنج هزار راننده روستایی نیز آموزش دیدند.

وی با اشاره به اینکه ۴۸ دستگاه در امر سوانح رانندگی مسئول هستند، اظهار کرد: رسانه‌ها از جمله موثرترین نهادهای مسئول در این رابطه هستند که می‌توانند در کاهش تلفات جاده‌ای، آموزش، فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی موثر باشند.

اهمیت مقوله خواب و تغذیه در رانندگی

حسین حسین‌زاده، مدیر جدید جمعیت طرفداران ایمنی راه‌ها نیز در ادامه گفت: «خواب‌آلودگی» راننده عامل ۷۷ درصد از تصادفات جاده ای است که همین عامل نشان از اهمین موضوع خواب و شناخت ابعاد و زوایای مختلف این عنصر حیاتی در رانندگی دارد.

به گفته وی، تغذیه نیز عامل دیگری است که با توجه به تغییر سبک زندگی و الگوهای غذایی در رانندگی نقش مهمی دارد، اما کمتر به آن پرداخته شده است.

مدیر جمعیت طرفداران ایمنی راه‌ها افزود: کشورهای توسعه‌یافته روی مسئله آموزش شهروندان به طور خاص کار می کنند، اما سمت و سوی رسانه‌های ما بیشتر در مسیر اطلاع‌رسانی است.

حسین‌زاده تاکید کرد: رسانه‌ای موفق و تاثیرگذار است که آموزش را به صورت جدی مدنظر قرار دهد و در کنار کار اطلاع‌رسانی دنبال کند.

کد خبر 749132